Pieter Cobelens, voormalig directeur van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD), slaat alarm: “Je laat je voordeur toch ook niet openstaan? Waarom doen we dat digitaal dan wel?”

Pieter begon zijn loopbaan als officier isbij de Koninklijke Luchtmacht en was als directeur Operaties betrokken bij de inzet van de Nederlandse krijgsmacht in onder andere Afghanistan en Irak. Van 2006 tot 2011 stond hij aan het hoofd van de MIVD. In die periode kreeg hij steeds vaker te maken met opkomende cyberdreigingen: een ontwikkeling die zijn blik op veiligheid blijvend veranderde.

Sinds zijn pensioen in 2011 is Pieter actief als strategisch adviseur voor overheid en bedrijfsleven, met digitale weerbaarheid als speerpunt. In het gesprek met MindYourPass is zijn boodschap helder: Nederland moet digitaal onafhankelijk worden, en dat begint met een eigen cloudinfrastructuur, onder Nederlandse controle en jurisdictie.

Een kwestie van digitaal burgerschap

Veel Nederlandse gegevens worden opgeslagen op servers van grote Amerikaanse techbedrijven. Wat veel mensen niet weten is dat onder de Amerikaanse Cloud Act deze bedrijven verplicht zijn toegang te geven aan de Amerikaanse overheid als daarom wordt gevraagd - ook als de data van een Nederlandse burger is.

“Studentengegevens, medische dossiers, betaalgegevens... het ligt in principe gewoon opvraagbaar in een ander land,” zegt Pieter. “En wat als daar ineens een onvoorspelbare politiek leider zit? Moet je dan hopen dat jouw privacy in goede handen is?”

De digitale afhankelijkheid van niet-Europese aanbieders maakt ons kwetsbaar. Niet alleen juridisch, maar ook strategisch. Pieter pleit daarom al jaren voor een Nederlandse cloudinfrastructuur: servers, encryptie en juridische controle in eigen land. Het is een kwestie van digitaal burgerschap: “Je laat je sleutels toch ook niet achter bij een wildvreemde? Waarom dan wel bij een techbedrijf aan de andere kant van de wereld?”

De noodzaak van een hybride model

Een nationale cloud is dus geen luxe: het is net zo fundamenteel als een goed slot op je voordeur. Maar het goede nieuws: we kunnen dit zelf, zegt Pieter. Nederland behoort tot de meest geavanceerde digitale samenlevingen ter wereld. We hebben een sterke infrastructuur, toonaangevende techbedrijven en een hoog niveau van digitale volwassenheid.

Wat ontbreekt, is politieke wil en samenhang. “De overheid werkt nog met systemen die moeilijk te onderhouden zijn en nauwelijks zijn afgestemd op moderne dreigingen,” stelt Pieter. “We hebben een hybride model nodig, waarin publieke én private partijen samenwerken aan digitale soevereiniteit.”

‍

“Je laat je voordeur toch ook niet openstaan? Waarom doen we dat digitaal dan wel?”

‍

Wat staat er op het spel?

Het gaat allang niet meer alleen om privacy: de risico’s worden steeds concreter en urgenter. Zo bevatten elektronische patiëntendossiers steeds vaker genetische informatie en medicatiegegevens. Als kwaadwillenden daarin kunnen manipuleren, staan er letterlijk mensenlevens op het spel.

Denk bijvoorbeeld ook aan wearables en gezondheidsapps, die voortdurend live data uitzenden: bijzonder waardevolle informatie voor wie kwaad in de zin heeft. Om over betaalverkeer, verkiezingsinformatie of bedrijfsgeheimen nog maar niet te spreken: zonder goede beveiliging zijn ook die erg kwetsbaar.

Daarbovenop komt de dreiging van quantumtechnologie, benadrukt Pieter. Quantumcomputers, zodra ze operationeel zijn, zullen in staat zijn om bestaande beveiligingsprotocollen in een fractie van een seconde te kraken. Dat maakt het noodzakelijk om niet alleen te investeren in een eigen cloudinfrastructuur, maar ook in post-quantum beveiliging die op deze toekomst is voorbereid.

Wat moet er nú gebeuren?

De Nederlandse overheid moet dringend werk maken van meerdere nationale clouds, zegt Pieter, waarin gevoelige overheids- en burgerdata veilig kunnen worden opgeslagen, op servers binnen onze landsgrenzen, onder eigen jurisdictie. Daarnaast is samenwerking met Nederlandse encryptie- en cybersecuritybedrijven essentieel om de technologische slagkracht te vergroten.

‍

“Studentengegevens, medische dossiers, betaalgegevens... het ligt in principe gewoon opvraagbaar in een ander land.”

‍

Voor bedrijven en instellingen geldt: maak bewuste keuzes. Kies voor Nederlandse opslagdiensten, vraag actief naar waar en onder welk recht jouw data wordt bewaard, en veranker digitale veiligheid niet als afvinkpunt, maar als een structureel onderdeel van je bedrijfsstrategie.

Een digitaal slot op de deur

Niemand zou zijn huis onbeveiligd achterlaten. Toch doen we dat digitaal nog te vaak: we hergebruiken eenvoudige wachtwoorden, klikken gedachteloos op onveilige links en vertrouwen onze meest gevoelige gegevens toe aan buitenlandse cloudaanbieders. In een wereld waar digitale dreigingen toenemen en technologische afhankelijkheid groeit, is dat geen optie meer.

‍