Volgens Dick Berlijn, voormalig Commandant der Strijdkrachten, is dit geen hypothetisch scenario, maar een acute realiteit. De enige manier om die kwetsbaarheid te verkleinen, is door als Europa samen te werken aan technologische autonomie. Maar juist die samenwerking stokt, niet door gebrek aan kennis of middelen, maar door een wederzijds wantrouwen tussen overheid, bedrijven en investeerders.

Na zijn militaire carrière werd Dick Berlijn strategisch adviseur bij onder andere Deloitte en FGS Global. Hij helpt organisaties en bestuurders de vertaalslag te maken van abstracte dreigingen naar concrete verantwoordelijkheid. Zijn boodschap is duidelijk: alleen als we elkaar weer gaan vertrouwen, kunnen we Europa digitaal weerbaar maken.

Afhankelijkheid als strategisch risico

We zijn gewend geraakt aan het gemak van grote technologiebedrijven. Maar met dat gemak komt ook afhankelijkheid. Zo bleek onlangs dat de VS toegang kon beperken tot e-mailaccounts van internationale rechtbanken. Een geopolitiek signaal, via technologie. Het probleem zit dus niet alleen in techniek, maar in macht. Als anderen over onze infrastructuur beschikken, beschikken ze ook over onze ruimte om zelfstandig te handelen. “Dat is een strategisch risico dat Europa zich niet langer kan permitteren”, zo zegt Dick Berlijn.

Een strategisch driehoekmodel

Volgens hem ligt de oplossing niet in het bouwen van nóg meer technologie, maar in het verbinden van de juiste spelers: overheid, techsector en investeerders. Want de innovatiekracht en technische know-how is er wel, maar de samenwerking blijft uit. Dit is deels te wijten aan wantrouwen tussen overheid en de markt, zegt Dick. “Ik hoor soms: ‘Als we bedrijven erbij halen, gaan ze winst maken.’ Ja, natuurlijk! Dat is geen probleem, dat is hoe innovatie werkt.”

Dit wantrouwen zorgt voor stilstand. Overheden delen hun strategische behoeften niet uit angst voor lekken of commerciële misbruik. Techbedrijven weten daardoor niet wat er nodig is. Investeerders krijgen geen garantie op continuïteit. Het resultaat: iedereen wacht op elkaar.

De drie partijen moeten daarom ieder hun deel gaan doen, zo zegt Dick Berlijn. “De overheid moet kaders schetsen: welke richting willen we op, welke technologieën zijn strategisch cruciaal, en wat is de tijdslijn? De techsector moet laten zien wat mogelijk is - van startups tot gevestigde namen. En investeerders moeten weten waar ze op kunnen rekenen en in welke richting ze kapitaal kunnen inzetten.” Als Defensie zegt dat bepaalde technologie over vijf jaar cruciaal wordt, kunnen investeerders daarop inspelen, en kan de techsector zich voorbereiden. Dan ontstaat er versnelling, in plaats van vertraging.

De regie terugpakken

De wereld om ons heen verandert snel, en technologie wordt steeds vaker gebruikt als politiek drukmiddel. Toch moeten we niet bij de pakken neer gaan zitten, en wachten op een volgende Amerikaanse president, of op betere tijden. Europa moet technologische regie terugpakken, zo benadrukt Dick. Niet uit nationalisme, maar uit gezond strategisch besef. Dat betekent: minder versnippering, en meer Europese samenwerking.

Digitale autonomie is echter niet iets wat je morgen kunt afkondigen. Het vraagt visie, investeringen, geduld, en vooral: samenwerking. Niet alleen in technische zin, maar vooral op bestuurlijk en politiek niveau. “Technologie alleen is niet genoeg. Het fundament is vertrouwen.”

Een veiliger digitaal Europa

We beschikken dus over de kennis, de expertise en de middelen. De volgende stap naar een veilige digitale samenleving is échte samenwerking in Europa. Alleen op die manier kunnen wij onze digitale toekomst zelf vormgeven. Want digitale onafhankelijkheid begint niet bij techniek, maar bij vertrouwen.